Niekontrolowana dieta oparta na produktach z wysokim indeksem i ładunkiem glikemicznym może w konsekwencji prowadzić do rozwoju wielu chorób metabolicznych. Uwzględnianie tych dwóch wskaźników w produktach spożywczych to nie tylko działanie naprawcze po rozpoznaniu zaburzeń poziomu glukozy we krwi ale i skuteczna profilaktyka.
Osoby z rozpoznanym stanem przedcukrzycowym, pełnoobjawową cukrzycą typu 2, insulinoopornością, a także odchudzające się powinny skrupulatnie przestrzegać diety. Brak dyscypliny w tej kwestii doprowadzi do dalszego pogorszenia stanu zdrowia oraz przyczyni się w przyszłości do rozwoju innych chorób metabolicznych, takich jak choroba niedokrwienna serca, choroby nerek czy wątroby, poważnych zaburzeń hormonalnych a nawet do udaru mózgu. Poza leczeniem farmakologicznym i zmianą stylu życia na bardziej aktywny, właściwy sposób odżywiania się jest filarem profilaktyki i ich leczenia. Staranność w doborze menu poprawia parametry takie jak stężenie glukozy, cholesterolu oraz ciśnienia tętniczego.
W zaburzeniach wchłaniania cukru stosowana dieta powinna prowadzić do ustabilizowania wahań poziomu glukozy we krwi. Zarówno zbyt wysokie, jak i niskie jej stężenie jest niebezpieczne dla organizmu. Jednym z istotnych czynników wpływających na te zaburzenia jest ilość oraz rodzaj węglowodanów w pokarmie. W komponowaniu codziennej diety pomocne są dwa wskaźniki: indeks glikemiczny ( IG) i ładunek glikemiczny (LG). Pozwalają one ustalić całkowitą wartość energetyczną diety oraz określić wpływ danego produktu spożywczego na stężenie glukozy we krwi.
Indeks glikemiczny to liczba od 0 do 100. Im wyższa wartość tym szybciej i wyżej podnosi się stężenie cukru we krwi. Produkty o niskim indeksie ( poniżej 55) są wolniej trawione i powodują stabilniejszy wzrost poziomu cukru. Wartość indeksu glikemicznego określa się na podstawie tego jak szybko pokarm podnosi poziom cukru w porównaniu z referencyjnym pokarmem, którym zwykle jest czysta glukoza lub biały chleb. Nie jest to jednak wskaźnik wystarczająco precyzyjny ponieważ nie uwzględnia ilości węglowodanów w produkcie jak i tempa ich wchłaniania. Wystarczy zauważyć, że jedna kostka cukru ma ten sam indeks co sto kostek, ale w zależności od ilości zjedzonych kostek zmieni się stężenie glukozy we krwi. Indeks glikemiczny przypisany jest do produktu ale nie bierze pod uwagę jego ilości, która dobrze lub źle wpływa na zdrowie. Dla prowadzenia skutecznej diety przeciwcukrzycowej oraz w insulinooporności konieczne jest uwzględnianie jeszcze jednego parametru jakim jest ładunek glikemiczny(LG).
Ma on większe znaczenie niż sam indeks, a w każdym razie dobrze go uzupełnia ponieważ uwzględnia jakość i ilość spożywanych węglowodanów. Dzięki temu można ustalić z dużo większą dokładnością jak pokarm zadziała na stężenie glukozy we krwi, jak szybko będzie trawiony i wchłaniany przez organizm. Jest miarą dokładniejszą od indeksu glikemicznego określającą wpływ spożywanego jedzenia na poziom cukru. Ładunek glikemiczny jest tym większy im większą ilość węglowodanów zawiera dany produkt. Można go samodzielnie obliczyć mnożąc indeks glikemiczny produktu przez ilość węglowodanów a następnie dzieląc przez 100 ( IG x ilość węglowodanów w gramach : 100). W zależności od wielkości ładunku glikemicznego produkty podzielono na 3 grupy: mały ładunek glikemiczny (≤10), średni (11-19)i duży (≥20). Większa wartość LG oznacza mocniejszą odpowiedź insulinową na spożyty produkt.
Na wartość ładunku glikemicznego wpływa sposób podania pokarmu. Niektóre warzywa i owoce podane z produktem białkowym czy tłuszczowym mimo wyższego indeksu glikemicznego mają niski ładunek glikemiczny. Tak więc są odpowiednie w diecie stabilizującej glikemię. Najlepszym przykładem jak to działa i dlaczego indeks glikemiczny nie jest doskonałym parametrem jest np. arbuz. Ostatnio zaktualizowano indeks tego owocu do 50. Do niedawna wykluczano go z diety z powodu wysokiej wartości IG. Wciąż zaleca się umiarkowane jego spożycie, ale przede wszystkim jedzenie go w odpowiednim towarzystwie białek, tłuszczów i nienasyconych kwasów tłuszczowych. W ten sposób obniża się ładunek glikemiczny. Arbuz podany np. jako składnik sałatki, w której znajdzie się ser lub mięso, orzechy czy jogurt jest znacznie bezpieczniejszy dla zdrowia niż jedzony samodzielnie jako owoc. To właśnie obecność białek i tłuszczów spowoduje, że szybkość wchłaniania cukrów będzie niższa. Zatem do obniżenia stężenia glukozy we krwi konieczne jest zwracanie uwagi nie tylko na indeks ale i na ładunek.
Indeks i ładunek glikemiczny to dwie różne miary opisujące wpływ jedzenia na stężenie glukozy we krwi. Jednak uznaje się, ze to ładunek glikemiczny ma większe znaczenie. Warto też pamiętać, ze indeks glikemiczny zmienia się wraz ze sposobem przygotowania potraw. Gotowanie, duszenie i pieczenie, a nawet stopień dojrzałości może go podnieść a wtedy te same warzywa czy owoce stają się mniej bezpieczne w diecie. Np. każda obróbka termiczna buraków, marchwi i ziemniaków powoduje wzrost poziomu indeksu glikemicznego, co skutkuje szybszym wzrostem stężenia glukozy we krwi. Na różnice wartości ładunku glikemicznego wpływa z kolei ilość i jakość dodatkowych składników i indywidualne cechy metaboliczne. Oba te wskaźniki są niezwykle pomocne w zapobieganiu nagłym wyrzutom insuliny. Komponowanie skutecznej diety jest wymagającym zadaniem, ale kontrolowanie zarówno IG jak i LG pomaga zarządzać „skokami cukru”, trwale ustabilizować poziom glikemii i masę ciała. Pozwala powstrzymać rozwój chorób metabolicznych zarówno u osób zdrowych jak i już borykających się z insulinoopornoscią.
Źródło: www.diabetyk.org.pl
