O tym, jak ważna jest odpowiednia kondycja skóry często pacjenci przypominają sobie dopiero wówczas, gdy walczą z trudno gojącymi ranami, z odleżynami czy owrzodzeniami. Obecność takiej rany zawsze stanowi wyzwanie dla organizmu, ponieważ zwiększa wydatek energetyczny, a tym samym zapotrzebowanie na energię, ale też na m.in. białko. Jakie jeszcze składniki odżywcze odgrywają rolę w procesie gojenia ran?
Nieprawidłowe gojenie ran – z czego wynika?
Istnieją różne rodzaje trudno gojących się ran, które zwykle nazywane też są ranami przewlekłymi. Definiowane są tak wtedy, gdy nie goją się przez około sześć tygodni. Najczęściej są to owrzodzenia żylne, tętnicze, bądź mieszane goleni, owrzodzenia w przebiegu zespołu stopy cukrzycowej, będące powikłaniem cukrzycy oraz odleżyny, których powstawanie związane jest z długotrwałym unieruchomieniem.
Zaburzenie procesu gojenia może prowadzić do wielu powikłań niebezpiecznych dla zdrowia, a jednocześnie związane jest z wieloma dolegliwościami, m.in. przewlekłym bólem, utrudniającymi codzienne funkcjonowanie zarówno pacjenta. Często uważa się, że obecność trudno gojącej rany wpływa na obniżenie jakości życia. Dlatego konieczne jest, aby do opieki nad raną podejść kompleksowo i podjąć interwencję na najwcześniejszym możliwym etapie.
Właściwa pielęgnacja rany jest oczywiście kluczowa dla prawidłowego procesu gojenia. Nie zawsze jednak zdajemy sobie sprawę, że istnieje też szereg czynników, które mogą się przyczynić do jego zaburzenia. Zalicza się do nich np.:
- nieprawidłowy stan odżywienia lub
- niedobory żywieniowe,
- zaburzenia odporności,
- choroby przewlekłe czy
- zaawansowany wiek.
Tym samym potencjalnie każda rana, także np. pooperacyjna, jeśli nie zostanie odpowiednio zaopiekowana, a jednocześnie występować będą wspomniane powyżej ogólnoustrojowe czynniki upośledzające proces gojenia, może stać się raną przewlekłą.
Gojenie – proces, który wymaga odpowiedniego żywienia
W leczeniu ran korzysta się z wielu metod. Ważna jest odpowiednia pielęgnacja, w tym właściwe i regularne oczyszczanie rany, dobór dostosowanych do danej rany preparatów i opatrunków, a także korzystanie ze specjalistycznych terapii. Zdarzają się sytuacje, gdy rana wymaga interwencji chirurgicznej. W zaplanowaniu właściwej, dobranej do stanu i potrzeb pacjenta terapii pomóc mogą specjaliści zajmujący się trudno gojącymi ranami – pielęgniarki i lekarze pracujący w poradniach leczenia ran.
Warto pamiętać, że nieodzownym elementem kompleksowej opieki nad trudno gojącą raną jest zadbanie o prawidłowy stan odżywienia pacjenta. Nieodpowiednia dieta i brak niezbędnych w procesie gojenia składników odżywczych mogą upośledzać proces gojenia ran, a w konsekwencji prowadzić do powstawania rany przewlekłej. Niedożywienie i niedobory składników odżywczych stanowią jeden z podstawowych czynników wpływających negatywnie na proces gojenia.
“Nawet najnowocześniejsze sposoby leczenia mogą okazać się bezskuteczne, jeśli pacjent nie jest odpowiednio nawodniony i odżywiony. Jednocześnie obecność rany zwiększa zapotrzebowanie na składniki odżywcze, co może pogłębiać niedobory pokarmowe. Z tego względu chory wymaga diety o odpowiedniej zawartości energii, białka i innych składników odżywczych, zwłaszcza tych niezbędnych w procesie gojenia ran. W swojej codziennej pracy wyjaśniam pacjentom, jak mogą minimalizować lub wręcz likwidować niedobory żywieniowe oraz jak powinni przygotowywać pełnowartościowe posiłki. Niestety, zdarza się, że chory nie ma apetytu, odmawia jedzenia albo pokrycie zwiększonego zapotrzebowania na energię czy białko jest niemożliwe w ramach tradycyjnej diety. Wówczas może być konieczne wykorzystywanie doustnych preparatów odżywczych przeznaczonych dla pacjentów z trudno gojącymi ranami, które w skondensowanej, prostej do spożycia formie zawierają odpowiednią mieszankę substancji wspierających proces odbudowywania tkanek” – wyjaśnia pielęgniarka Beata Góralska, przewodnicząca Zespołu ds. Profilaktyki Odleżyn i Ran Przewlekłych ze Szpitala Morskiego w Gdyni.
Dieta w leczeniu ran – układanka o wielu elementach
Organizm, który walczy ze stanem zapalnym, spowodowanym obecnością rany, wymaga właściwej diety. Kluczowy składnik, o którym nie można zapominać to białko – pełni rolę budulcową i odpowiada za regenerację tkanek. Osoby z ranami powinny otrzymywać w posiłkach zwiększoną ilość białka, nawet dwa razy więcej niż osoby zdrowe.
Białko składa się z aminokwasów a jeden z nich – arginina – jest szczególnie istotny w gojeniu ran. Warto pamiętać, że gojenie ran to skomplikowany proces składający się z kilku następujących po sobie faz, a arginina jest kluczowa w każdej z nich.
Źródłem tego aminokwasu są: orzechy i nasiona, rośliny strączkowe, kasza gryczana, ryby i żółty ser. Niezbędne są również składniki o działaniu antyoksydacyjnym zawarte m.in. w warzywach, owocach i olejach roślinnych: witamina C, E oraz A, a także pierwiastki takie jak selen i cynk. Ten pierwszy w połączeniu z witaminą E przyspiesza regenerację komórkową oraz łagodzi podrażnienia skóry. Cynk z kolei odpowiada za utrzymanie stabilności błon komórkowych oraz za obronę immunologiczną organizmu.
“Zapotrzebowanie kaloryczne u chorego z raną może być wyższe o około 30-50% niż u osoby zdrowej. Procent ten zależy od rodzaju rany i jej powierzchni a także od aktywności pacjenta – inne potrzeby ma osoba stale leżąca w łóżku, a inne taka, która jest bardziej mobilna. Dieta osoby zmagającej się z trudno gojącymi się ranami może stanowić duże wyzwanie dla opiekuna – trzeba zwracać uwagę na to, aby przygotowywane posiłki były kompletne, zbilansowane, ale także dobrze tolerowane i urozmaicone. W przypadku, gdy pacjent nie jest w stanie pokryć swojego wyższego zapotrzebowania na składniki odżywcze na skutek obecności rany przydatne mogą być doustne preparaty odżywcze dobierane indywidualnie przez lekarza prowadzącego czy dietetyka. Mogą one stanowić cenne uzupełnienie codziennej diety i źródło substancji wspierających organizm w procesie gojenia rany, a w przypadku pacjentów leżących, pomagają w prewencji odleżyn u pacjentów z ryzykiem lub występującym niedożywieniem” – komentuje Beata Góralska.
O AUTORZE
Redakcja Cukrzyca.pl, jeden z wiodących portali gromadzący wiedzę o cukrzycy, który powstał z myślą o osobach chorych na cukrzycę szukających wsparcia oraz informacji na temat choroby. Artykuły, poradniki i materiały informacyjne są tworzone przez ekspertów w dziedzinach takich jak: diabetologia, dietetyka, psychologia i edukacja diabetologiczna.
Źródło: cukrzyca.pl
