Infekcje wirusowe, takie jak grypa lub zapalenie wątroby typu B oraz bakteryjne, takie jak choroba pneumokokowa nie tylko znacznie utrudniają kontrolowanie cukrzycy, ale także mogą stanowić realne zagrożenie dla życia pacjentów. Jednocześnie osoby chorujące przewlekłe są w grupie zwiększonego ryzyka zakażenia oraz ciężkiego przebiegu infekcji. Dlatego towarzystwa naukowe, w tym Polskie Towarzystwo Diabetologiczne rekomendują, aby diabetycy korzystali z dodatkowych szczepień ochronnych, przede wszystkim przeciwko grypie, WZW B oraz pneumokokom.
Sezonowe szczepienia przeciwko grypie rekomendowane są wszystkim, począwszy od niemowląt powyżej 6. miesiąca życia, a skończywszy na seniorach. Jednak w szczególności są one zalecane osobom, u których istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia powikłań pogrypowych. W grupach zwiększonego ryzyka znajdują się między innymi: • Osoby powyżej 55. roku życia • Chorzy przewlekle na choroby metaboliczne, w tym na cukrzycę • Przewlekle chorzy na niewydolność nerek • Chorzy przewlekle na choroby układu sercowo-naczyniowego (zwłaszcza po zawale) • Chorzy przewlekle na choroby układu oddechowego (np. astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc)
Edukowanie, a nawet alarmowanie osób z grup ryzyka o konieczności szczepień przeciwko grypie ma bardzo mocne uzasadnienie. Dane epidemiologiczne wskazują, że osoby obarczone dwoma i więcej czynnikami ryzyka (np. wiek + cukrzyca + choroba wieńcowa) mają 202 razy większe ryzyko powikłań i śmiertelności z ich powodu.
Cukrzyca należy do jednej z najczęstszy chorób przewlekłych, a liczba osób chorujących wciąż rośnie. Jak podaje WHO: w 2025 roku liczba chorych na świecie będzie wynosiła aż 300 mln osób, a 75% będą stanowili chorzy z krajów rozwijających się. Odpowiednio skomponowana dieta cukrzycowa stanowi bardzo ważny element zapobiegający rozwojowi przewlekłych powikłań. Co zatem jeść przy cukrzycy i jak powinna wyglądać prawidłowo zbilansowana dieta cukrzycowa?
Cukrzyca – czym jest? Definicja i objawy
Cukrzyca to grupa chorób oraz zaburzeń metabolicznych o różnej etiologii, które charakteryzują się hiperglikemią (zwiększonym stężeniem glukozy we krwi) na czczo, po posiłkach lub między posiłkami. Przyczyną tego stanu może być upośledzone wydzielanie insuliny przez komórki β trzustki (niedobór insuliny) lub zaburzona reakcja komórek, tkanek i narządów na działanie insuliny (insulinooporność).
Jakie objawy mogą wskazywać na możliwość rozwoju cukrzycy? Wielokrotnie może ona przebiegać bezobjawowo, jednak do najczęstszych symptomów zalicza się: zwiększone pragnienie (polidypsja), wielomocz (poliuria), osłabienie, zmniejszenie masy ciała czy zmiany ropne na skórze.
Przewlekle występująca hiperglikemia przyczynia się do uszkodzenia, zaburzenia czynności, a także niewydolności wielu narządów: oczu, nerek, serca czy naczyń krwionośnych.
U osób cierpiących na cukrzycę szczególnie istotne jest utrzymanie prawidłowej masy ciała. Szacuje się, że około 80-90 proc. pacjentów z cukrzycą typu 2 to osoby otyłe.
Obniżenie masy ciała powoduje poprawę wskaźników gospodarki węglowodanowej i lipidowej. Dlatego też u osób z cukrzycą, które mają nadmierną masę ciała, zaleca się obniżenie wartości energetycznej diety. Bardzo ważne jest również, aby posiłki spożywać regularnie, 4-6 razy dziennie, o stałych porach.
Wspaniała wiadomość dla ludzi zagrożonych cukrzycą typu I
Cukrzyca typu 1, nazywana cukrzycą insulinozależną lub młodzieńczą, odpowiada za 10 proc. zachorowań powodowanych tą chorobą
Uznawana jest za schorzenie autoimmunologiczne, doprowadzające do niszczenia komórek trzustki odpowiedzialnych za wytwarzanie insuliny
– Chorzy z tą cukrzycą przez 100 lat polegali na insulinie, a dziś po raz pierwszy jesteśmy w stanie sięgnąć do przyczyn tej choroby – zaznaczył Chris Askew z Diabetes UK
Przyczynowe leczenie cukrzycy typu 1 ma zapewnić lek o nazwie Teplizumab, zatwierdzony do użycia w USA, o czym informuje BBC News
Dzięki refundacji nowych terapii możemy zmienić przebieg cukrzycy, wydłużając życie chorych – podkreślali uczestnicy debaty redakcji CowZdrowiu.pl, poświęconej zmianom w opiece nad pacjentami diabetologicznymi.
Według danych WHO w 2021 roku na cukrzycę chorowało na świecie ok. 537 mln osób
W Europie liczba osób z cukrzycą wzrośnie w tym samym czasie o 13 proc. (z 61 do około 69 mln), w Ameryce Północnej o 24 proc. (z 51 do około 63 mln), natomiast w Afryce, w związku z postępującymi tam zmianami stylu życia, aż o 134 proc. (z 24 do około 55 mln osób)
Jak znaleźć optymalną terapię – zastanawiają się naukowcy
Leczyć cukrzycę – wyzwanie współczesnej medycyny
Pandemia COVID-19 na całym świecie wywołała ogromne poruszenie, strach i obawy o życie własne i bliskich. Jednak nie zapominajmy, że każdego dnia śmiertelne żniwo zbierają zupełnie inne, globalne pandemie – chorób cywilizacyjnych. Jedną z nich jest cukrzyca.
Nawet wiedząc czym to grozi, współczesne społeczeństwa nie chcą zmienić stylu życia na taki, który ograniczy ryzyko rozwoju chorób cywilizacyjnych. Dlatego, poza postępowaniem w zakresie prewencji, poszukiwanie skutecznych leków na cukrzycę, terapii, które mogą uratować miliony ludzkich istnień, jest jednym z największych wyzwań współczesnej medycyny.
Internet jest pełny „cudownych wynalazków” na obniżenie „cukru” we krwi: mikstura o cudownym składzie – imbir, cynamon, kiszony ogórek… Ostatnio przyszedł na szkolenie dietetyczne Pan Bartek, który dopiero pod koniec spotkania szeptem przyznał mi się, że przeczytał w Internecie o musie z selera i cytryny, który ma obniżyć glikemię. Opowiedział cały szczegółowy plan przygotowania tej papki.
Dla mnie najważniejsze było to, że zjada go tylko łyżeczkę dziennie, więc sobie nie zaszkodzi. W Internecie przeczytałam jednak ze zgrozą, że „wywar z selera i cytryny może zastąpić insulinę w leczeniu cukrzycy”. To oczywiście nieprawda, która może opóźnić podjęcie właściwego leczenia przez pacjenta. Odpowiednia dieta bogata w jarzyny jest jednym z kluczowych elementów terapii osób chorych na cukrzycę. Zmiana nawyków żywieniowych nie oznacza jednak, że warzywa lub owoce mogą zastąpić leki.
Seler i soki na jego bazie mogą, w umiarkowanych ilościach, stanowić ważny składnik diety u osób chorych na cukrzycę, nie mogą jednak zastąpić insuliny w leczeniu tej choroby. Warto zauważyć, że spożywanie dużych ilości selera może wywołać dolegliwości żołądkowo-jelitowe, a u osób z zespołem jelita drażliwego nawet bardzo poważne zaburzenia. Co więcej, seler jest bogaty w sód, więc zbyt częste spożywanie tego warzywa może prowadzić do problemów, np. z nadciśnieniem. Pan Bartek przyznał się równocześnie, że raz bierze insulinę długodziałającą, a raz nie bierze tego leku. O tym musiałam poinformować Panią diabetolog, która wcześniej zwiększała pacjentowi dawki insuliny, bo miał glikemię powyżej 200 mg/dl, ale również zdarzały mu się niebezpieczne spadki poziomu glukozy, to były dni kiedy przyjął insulinę w zwiększonej dawce…
Pan Bartek wytłumaczył mi, że jeżeli wieczorem miał glikemię ok. 140 mg/dl to po prostu nie brał tzw. nocnej insuliny. Oczywiście dla osób przyjmujących insulinę bardzo ważnym, jeżeli nie najważniejszym, pomiarem jest ten przed snem. Spadek poziomu glukozy w nocy jest bardzo niebezpieczny. Zwykle zaleca się, że jeżeli glikemia wieczorem jest niższa niż 140-150 mg/dl (te wartości ustala diabetolog), to przed snem należy spożyć dodatkową przekąskę, np. kawałek chleba z twarożkiem.
Zapobiegamy w ten sposób wystąpieniu groźnej hipoglikemii między kolacją a śniadaniem. Zawsze jednak trzeba wziąć zalecaną dawkę insuliny długodziałającej, która zapewni utrzymanie poziomu glukozy na właściwym poziomie przez cały dzień. Długodziałające (tzw. bezszczytowe) analogi insulin zapewniają utrzymanie przez całą dobę niemal jednakowego stężenia insuliny w organizmie. Ważnym wskazaniem do ich stosowania jest też hiperglikemia występująca w godzinach porannych, czyli tzw. „zjawisko brzasku”.
Dlatego „eksperymenty” Pana Bartka z insuliną długodziałającą są tak niebezpieczne. Bardzo często rysuję pacjentom wykres pokazujący, jak działa przyjmowana przez nich insulina, ponieważ rozumienie czasu jej działania pozwala uniknąć wielu groźnych dla zdrowia błędów. Insulinę bazową przyjmujemy niezależnie od posiłków. Ma ona zapewnić nam prawidłowe glikemie w nocy oraz między posiłkami. Niektórzy pacjenci z cukrzycą typu 2 przyjmują wyłącznie insulinę długodziałającą. Inni muszą dodatkowo dołożyć do niej iniekcje na posiłki. Taki rodzaj leczenia nazywamy intensywną insulinoterapią. Insuliny nie przyjmujemy tylko wtedy, gdy glikemia jest za wysoka, odpowiednie jej dawki należy podawać także przy normoglikemii po to, aby nie dochodziło do niekorzystnych wahań poziomu cukru we krwi.
W Polsce wciąż pierwszą co do zasady przyczyną przedwczesnych zgonów pozostają choroby układu sercowo-naczyniowego, przede wszystkim ich dwie manifestacje – choroba niedokrwienna serca (wieńcowa) i jej konsekwencje (przede wszystkim zawał serca) oraz udary mózgu. Warto zaznaczyć i podkreślić, że cukrzyca i choroby układu sercowo-naczyniowego są nierozerwalnie związane.
Powikłania sercowo-naczyniowe są główną przyczyną niepełnosprawności i zgonów pacjentów z cukrzycą typu 2. Te powikłania mogą pojawić się na każdym etapie choroby, a ryzyko ich wystąpienia wzrasta, im dłużej cukrzyca trwa i im gorzej jest kontrolowana. Badania wskazują, iż około 26% pacjentów z cukrzycą typu 2 w chwili rozpoznania obecne są już zmiany na dnie oka (retinopatia), a u 7% stwierdzić można albuminurię (utrata albumin z moczem wskazuje na uszkodzenie nerek, jedną z najpoważniejszych, pozasercowych konsekwencji cukrzycy). U blisko połowy pacjentów z cukrzycą już na wczesnych etapach choroby można stwierdzić neuropatię (bóle, mrowienia, zaburzenia czucia, początkowo najczęściej w kończynach dolnych), zmiany miażdżycowe w tętnicach wieńcowych stwierdza się u blisko 25% pacjentów. Dodatkowym problemem jest fakt, iż w przypadku pacjentów z cukrzycą bóle wieńcowe (klasycznie opisywane jako ucisk w okolicy zamostkowej klatki piersiowej) są słabiej odczuwalne lub zmieniają swój charakter. Miażdżyca tętnic obwodowych, w tym kończyn dolnych (ryzyko niedokrwienia i konieczności amputacji!) jest u pacjentów z cukrzycą nawet 4-ro krotnie wyższe niż u pacjentów bez tej choroby. Istotnie wzrasta również ryzyko niewydolności serca.
Firma Novo Nordisk przedstawiła nowe dane z badania ONWARDS 2 fazy 3a
Firma poinformowała, że osiągnięto główny cel badania, jakim było wykazanie równoważności insuliny icodec w redukcji HbA1c w tygodniu 26 w porównaniu z insuliną degludec
Podawanie insuliny raz w tygodniu mogłoby stanowić ułatwienie w terapii insulinowej – powiedziała dr Athena Philis-Tsimikas z Scripps Whittier Diabetes Institute w Kalifornii, główny badacz projektu ONWARDS 2
Nowe dane z badania ONWARDS 2 fazy 3a
Firma Novo Nordisk przedstawiła nowe dane z badania ONWARDS 2 fazy 3a, zgodnie, z którymi 37 proc. dorosłych z cukrzycą typu 2 leczonych raz w tygodniu insuliną icodec osiągnęło hbA1c <7,0 proc., bez towarzyszącej ciężkiej lub klinicznie istotnej hipoglikemii, w porównaniu z 27 proc. osób przyjmujących insulinę degludec po 26 tygodniach. Wyniki zostały zaprezentowane na 58. dorocznym zjeździe Europejskiego Stowarzyszenia Badań nad Cukrzycą (EASD) w 2022 roku.
Obwieszczenie Ministra Zdrowia w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych od 1 listopada 2022 r. rozszerza refundację empagliflozyny oraz wprowadza tańsze odpowiedniki gliptyn.
Od dnia 1.11.2022 r. empagliflozyna będzie refundowana we wskazaniu tożsamym jak dla dapagliflozyny i kanagliflozyny, dla których rozszerzenie refundacji weszło w życie 1 września br.
Refundacja przysługuje pacjentom z cukrzycą typu 2 leczonym co najmniej dwoma lekami hipoklikemizującymi, z poziomem hemoglobiny glikowanej (HbA1c) równiej lub większej niż 7,5% oraz bardzo wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym rozumianym jako:
Minister Zdrowia podpisał, a w dniu dzisiejszym zostało opublikowane na stronie Rządowego Centrum Legislacji długo wyczekiwane przez pacjentów diabetologicznych oraz środowisko medyczne rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie.
Rozporządzenie będzie obowiązywało od 1 stycznia 2023 r. i wprowadza bardzo istotne zmiany dla osób z cukrzycą:
Rozszerzono wskazania refundacyjne dla systemu monitorowania stężenia glukozy FGM (FreeStyle Libre) o nowe grupy pacjentów:
kobiety w okresie ciąży i połogu, z cukrzycą wymagające insulinoterapii;
osoby niewidome z cukrzycą, leczone insuliną;
osoby powyżej 18. roku życia z cukrzycą wymagającą intensywnej insulinoterapii.